Pomiar dr­ga­ń miejscowych

Jaki wpływ mają drgania miejscowe na organizm człowieka?

Pomiar drgań miejscowych pozwala określić wpływ tych drgań na zdrowie człowieka. Drgania mechaniczne, znane również jako wibracje, to nieregularne ruchy lub oscylacje ciał oraz struktur wokół ich pozycji równowagi. W wyniku oddziaływania dynamicznych sił, drgania przenoszone są z maszyn, narzędzi lub konstrukcji do organizmu pracownika, który pozostaje w bezpośrednim kontakcie z ich źródłem.

Drgania te stymulują mechanoreceptory w skórze i tkankach, co prowadzi do reakcji ośrodkowego układu nerwowego. Długotrwałe narażenie na wibracje może prowadzić do chorób zawodowych, takich jak zespół wibracyjny. Z tego względu kluczowe jest regularne przeprowadzanie pomiarów wibracji, aby monitorować poziom narażenia i zapobiegać negatywnym skutkom.

Jakie są skutki narażenia organizmu na drgania mechaniczne miejscowe?

Pomiar drgań miejscowych umożliwia ocenę zagrożeń związanych z lokalnym oddziaływaniem wibracji na organizm człowieka. Najczęstsze skutki to:

1. Zmiany w tkankach i narządach – drgania mogą uszkadzać tkanki miękkie, stawy oraz kości w miejscu kontaktu.
2. Ból i dyskomfort – narażenie na wibracje powoduje bóle i zmniejsza komfort pracy.
3. Zaburzenia krążenia – przewlekłe narażenie na wibracje prowadzi do mikrouszkodzeń w układzie krwionośnym.
4. Uszkodzenia nerwów – może dojść do drętwienia, mrowienia lub zaburzeń neurologicznych.
5. Zaburzenia funkcji narządów wewnętrznych – drgania oddziałujące miejscowo mogą wpływać na pracę narządów znajdujących się w bezpośrednim obszarze narażenia.

Kto jest głównie narażony na drgania mechaniczne miejscowe, a jakie narzędzia i urządzenia z nimi związane?

Drgania mechaniczne miejscowe występują na różnych stanowiskach pracy, gdzie pracownicy mają kontakt z narzędziami i urządzeniami generującymi wibracje. Pomiar drgań mechanicznych miejscowych jest niezbędny, aby ocenić ryzyko narażenia oraz skutecznie chronić zdrowie pracowników.

Przykładowe stanowiska pracy narażone na drgania mechaniczne miejscowe:

1. Operatorzy ręcznych narzędzi z napędem pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym:

• młotki pneumatyczne,
• ubijaki mas formierskich i betonu,
• nitowniki,
• wiertarki udarowe,
• klucze udarowe.

2. Operatorzy narzędzi obrotowych z napędem elektrycznym lub spalinowym:

• wiertarki,
• szlifierki,
• piły łańcuchowe,
• kosiarki spalinowe.

3. Pracownicy obsługujący dźwignice i pojazdy obsługiwane manualnie.

4. Pracownicy przy obróbce technologicznej, gdzie elementy są trzymane ręcznie:

• procesy cięcia,
• szlifowania,
• polerowania.

5. Operatorzy urządzeń technicznych generujących wibracje:

• maszyny do obróbki materiałów,
• narzędzia wymagające ręcznego kontaktu z wibrującymi elementami.

Na co zwrócić uwagę przed zleceniem pomiarów drgań mechanicznych miejscowych?

Przed przystąpieniem do pomiarów drgań mechanicznych miejscowych, kluczowe jest przeprowadzenie szczegółowego przeglądu maszyn i narzędzi, aby zapewnić wiarygodność wyników oraz bezpieczeństwo pracy. Oto główne aspekty, na które należy zwrócić uwagę.

1. Stan techniczny maszyn i urządzeń:

• zużycie części łożyskowanych i przekładni – zużyte łożyska oraz przekładnie mogą generować dodatkowe drgania, wpływając na dokładność pomiarów,

• uszkodzenia elementów amortyzujących – niesprawne gumowe podkładki, sprężyny czy inne elementy tłumiące mogą powodować wzrost poziomu wibracji.

2. Dobór i stan narzędzi:

• dostosowanie narzędzi do obrabianego materiału – używanie narzędzi niedostosowanych do rodzaju obrabianego materiału może prowadzić do zwiększenia wibracji,
• stan techniczny narzędzi – tępe wiertła, noże czy piły mogą generować nadmierne drgania, co wpływa na wyniki pomiarów i bezpieczeństwo pracowników.

3. Przegląd maszyn przed pomiarami. Przeprowadzenie przeglądu technicznego pozwala na:

• wykrycie problemów, które mogą zafałszować wyniki pomiarów wibracji.
• zidentyfikowanie elementów wymagających naprawy lub wymiany.
• ograniczenie ryzyka związanego z narażeniem pracowników na nadmierne drgania.

Dlaczego przegląd techniczny jest kluczowy przed pomiarami drgań mechanicznych?

• wiarygodność wyników – eliminacja czynników technicznych, które mogą wpływać na wyniki pomiarów,
• bezpieczeństwo pracowników – zapewnienie, że maszyny i narzędzia nie generują nadmiernych wibracji,
• minimalizacja ryzyka awarii – wczesne wykrycie usterek ogranicza potencjalne przerwy w pracy i poprawia efektywność operacyjną.

Jak przebiega pomiar drgań mechanicznych miejscowych na stanowiskach pracy?

Pomiar drgań miejscowych oraz pomiar wibracji na stanowiskach pracy to proces, który przebiega według ściśle określonych kroków, zapewniających precyzyjne wyniki i zgodność z normami bezpieczeństwa pracy.

Etapy procesu pomiaru drgań mechanicznych miejscowych:

1. Identyfikacja stanowisk pracy i źródeł wibracji

• pracodawca lub służba BHP identyfikuje stanowiska pracy, na których występuje ryzyko narażenia na drgania mechaniczne,
• określa się urządzenia i narzędzia generujące wibracje miejscowe, które mogą wpływać na zdrowie pracowników,

2. Ustalanie czasu ekspozycji

• wspólnie z pracownikami ustala się czas trwania czynności wykonywanych na stanowisku, czyli czas kontaktu z urządzeniami generującymi drgania,
• czas ekspozycji stanowi kluczowy element oceny poziomu narażenia na wibracje,

3. Wykonanie pomiarów

• pomiar drgań miejscowych przeprowadza akredytowane laboratorium badawcze,
• wykorzystuje się specjalistyczny sprzęt, taki jak mierniki drgań mechanicznych oraz kalibratory,
• pomiary obejmują rejestrację poziomu drgań w określonych punktach kontaktu z organizmem pracownika,

4. Ocenianie wyników pomiarów

• wyniki pomiarów analizowane są w odniesieniu do norm, takich jak: A(8) – dzienna ekspozycja na drgania i A(30) – krótkotrwała ekspozycja (30 minut),
• porównuje się je z wartościami dopuszczalnymi: A(8)dop – 2,8 m/s², A(30)dop – 11,2 m/s²,

5. Dokumentacja wyników

• dane są zapisywane w kartach pomiarowych,
• na ich podstawie opracowuje się szczegółowe sprawozdanie, które zawiera wnioski i zalecenia dotyczące ochrony pracowników.

Jakich przyrządów pomiarowych używamy do pomiaru drgań miejscowych i wibracji?

Pomiar drgań miejscowych oraz pomiar wibracji wykonujemy przy użyciu specjalistycznych urządzeń pomiarowych, które zapewniają dokładność i zgodność z normami. Wszystkie badania przeprowadzane są zgodnie z Certyfikatem Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji (PCA) o numerze AB 1695 oraz międzynarodowymi standardami:

• PN-EN ISO 5349-1:2004,
• PN-EN ISO 5349-2:2004+A1:2015-11.

Przyrządy używane do pomiaru drgań miejscowych:

1. Sześciokanałowy miernik drgań mechanicznych

• dedykowany do pomiaru wibracji miejscowych przenoszonych na organizm człowieka,
• umożliwia jednoczesną rejestrację danych z wielu źródeł,
• spełnia wymagania normy ISO 8041-1:2017, zapewniając wysoką precyzję pomiarów,

2. Przetworniki drgań miejscowych

• specjalistyczne sensory umożliwiające precyzyjną rejestrację drgań przenoszonych na określone części ciała, np. dłonie,
• są kompatybilne z miernikami drgań mechanicznych, co pozwala na kompleksową ocenę narażenia,

3. Kalibrator drgań mechanicznych

• służy do sprawdzania i weryfikacji działania mierników przed rozpoczęciem oraz po zakończeniu każdego pomiaru,
• gwarantuje, że wyniki pomiarów są wiarygodne i zgodne z rzeczywistością.

Obowiązki pracodawcy związane z wynikami badań drgań na stanowiskach pracy

Pracodawca, po uzyskaniu wyników badań i pomiarów związanych z pomiarem drgań miejscowych i pomiarem wibracji, zobowiązany jest do podjęcia następujących działań:

1. Informowanie pracowników

Pracodawca musi niezwłocznie poinformować pracowników o wynikach pomiarów oraz o poziomie narażenia na drgania mechaniczne na ich stanowiskach pracy.

2. Rejestr czynników szkodliwych

Prowadzenie bieżącego rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia, w tym drgań mechanicznych. Dokumentacja ta musi być przechowywana przez okres 40 lat od daty ostatniego wpisu, zgodnie z przepisami.

3. Aktualizacja oceny ryzyka zawodowego

Na podstawie wyników pomiarów pracodawca zobowiązany jest do zaktualizowania oceny ryzyka zawodowego. Aktualizacja powinna uwzględniać wielkości charakteryzujące narażenie, takie jak poziom ekspozycji na drgania mechaniczne. W ocenie ryzyka należy stosować m.in. skalę trójstopniową PN-N-18002:2011.

4. Działania w przypadku przekroczenia NDN (Najwyższych Dopuszczalnych Natężeń)

W razie przekroczenia wartości NDN dla drgań mechanicznych, pracodawca musi:

• eliminować źródło ryzyka lub ograniczać je do najniższego możliwego poziomu, wykorzystując dostępne technologie i postęp naukowo-techniczny,
• sporządzić i wdrożyć program działań organizacyjno-technicznych, który zmniejszy narażenie pracowników na drgania,
• oznakować stanowiska pracy, gdzie poziomy drgań przekraczają dopuszczalne wartości.

5. Zapobieganie i redukcja narażenia

Wdrażanie technicznych i organizacyjnych środków ochrony, takich jak:

• modernizacja maszyn i narzędzi generujących drgania,
• zastosowanie izolatorów drgań, ergonomicznych narzędzi lub platform antywibracyjnych,
• rotacja pracowników w celu ograniczenia czasu ekspozycji na drgania.

6. Monitorowanie i zgodność z przepisami

Regularne monitorowanie poziomu drgań na stanowiskach pracy w celu zapewnienia zgodności z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.

Jakie są potencjalne skutki długotrwałego narażenia na drgania miejscowe dla organizmu pracownika?

Aby zmniejszyć narażenie pracowników na drgania mechaniczne o działaniu miejscowym na organizm człowieka, można podjąć następujące działania techniczne:

1. Izolacja źródła drgań: można zastosować izolatory drgań, które pomagają odseparować źródło drgań od stanowiska pracy lub narzędzi, co zmniejsza przenoszenie drgań na pracowników.
2. Poprawa konstrukcji narzędzi i maszyn: zmiany w konstrukcji narzędzi i maszyn mogą pomóc w zmniejszeniu generowanych drgań. Można dążyć do projektowania urządzeń o niższym poziomie wibracji.
3. Zastosowanie tłumików drgań: montaż tłumików drgań na maszynach i narzędziach może zredukować ilość przenoszonych drgań na pracowników.
4. Okresowa konserwacja: regularna konserwacja maszyn i narzędzi jest kluczowa, aby zapobiec ich zużyciu i uszkodzeniom, które mogą zwiększać poziom drgań.
5. Wykorzystanie narzędzi ergonomicznych: narzędzia i sprzęt ergonomiczny mogą pomóc pracownikom w redukcji narażenia na drgania poprzez zapewnienie komfortowej pozycji pracy.
6. Monitorowanie i ocena: regularne pomiary drgań i ocena ryzyka mogą pomóc w identyfikacji problemów i podejmowaniu działań korygujących.

Zapobieganie narażeniu na drgania mechaniczne jest istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz zapobiegania chorobom zawodowym związanym z drganiami.

Jakie są działania organizacyjne mające na celu zmniejszenie narażenia pracowników na drgania mechaniczne miejscowe?

Działania organizacyjne mające na celu zmniejszenie narażenia pracowników na drgania mechaniczne o działaniu miejscowym na organizm człowieka obejmują:

1. Rotacja pracowników: organizacja pracy w taki sposób, aby pracownicy nie byli długotrwale narażeni na drgania, poprzez rotację stanowisk pracy lub czasowe zmiany zadań.
2. Limit czasu ekspozycji: ograniczenie czasu, przez jaki pracownicy są narażeni na drgania, poprzez kontrolę czasu pracy na stanowiskach, które generują drgania.
3. Edukacja i szkolenia: przeszkolenie pracowników w zakresie świadomości dotyczącej drgań mechanicznych, zrozumienia ryzyka oraz sposobów minimalizacji narażenia.
4. Monitorowanie i pomiar drgań: regularne monitorowanie poziomu drgań na stanowiskach pracy oraz przeprowadzanie pomiarów, aby ocenić ryzyko narażenia pracowników.
5. Przerwy i regeneracja: zapewnienie pracownikom regularnych przerw oraz okresów regeneracji, aby ograniczyć skumulowane narażenie na drgania.
6. Planowanie i projektowanie stanowisk pracy: projektowanie stanowisk pracy w taki sposób, aby minimalizować narażenie na drgania, np. poprzez zastosowanie ergonomicznych rozwiązań.
7. Ocena ryzyka zawodowego: systematyczna ocena ryzyka zawodowego związanego z drganiami mechanicznymi i dostosowywanie działań organizacyjnych w oparciu o te oceny.
8. Dostosowanie pracowników: umiejscowienie pracowników, którzy są bardziej odporni na narażenie na drgania, na stanowiskach o wyższym ryzyku, oraz uwzględnienie indywidualnych potrzeb zdrowotnych pracowników.
9. Postępowanie w przypadku przekroczenia norm: określenie procedur postępowania w sytuacji, gdy poziomy narażenia na drgania przekraczają dopuszczalne normy, w tym wprowadzenie działań naprawczych.
10. Monitorowanie zdrowia pracowników: systematyczne badania lekarskie pracowników narażonych na drgania w celu wczesnego wykrywania ewentualnych problemów zdrowotnych.

Działania organizacyjne stanowią ważny element zapobiegania narażeniu pracowników na drgania mechaniczne i są kluczowe dla zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.

Jakie środki ochrony indywidualnej można zastosować w celu ograniczenia narażenia pracowników na drgania miejscowe na organizm człowieka?

Środki ograniczające propagację drgań obejmują:

• wielowarstwowe konstrukcje tłumiąco-izolujące,
• pokrycia tłumiąco izolujące,
• wibroizolatory,
• maty antywibracyjne,
• platformy wibroizolacyjne,
• dylatacje między fundamentami maszyn a otoczeniem.

Dobór odpowiednich rękawic antywibracyjnych jest kluczowy dla zapewnienia skutecznej ochrony pracowników przed drganiami mechanicznymi o działaniu miejscowym na organizm człowieka. Oto kilka ważnych kwestii dotyczących doboru tych rękawic:

1. Rodzaj materiałów antywibracyjnych: rękawice antywibracyjne powinny być wykonane z materiałów, które są zdolne do absorbowania i tłumienia drgań. Typowe materiały antywibracyjne to gumy, pianki, wkładki żelowe lub specjalne elastomerowe wkładki. Dobrym wyborem są rękawice z wkładkami żelowymi, które charakteryzują się doskonałą zdolnością do redukcji drgań.
2. Stopień ochrony: rękawice antywibracyjne są dostępne w różnych klasach ochrony, które określają ich zdolność do redukcji drgań. Pracodawca powinien wybrać rękawice odpowiednie do konkretnego stanowiska pracy i poziomu narażenia pracowników na drgania. Ważne jest, aby rękawice zapewniały wystarczającą redukcję drgań, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób zawodowych.
3. Komfort noszenia: rękawice antywibracyjne muszą być wygodne, ponieważ pracownicy będą nosili je przez dłuższy czas. Dlatego ważne jest, aby wybrać rękawice o odpowiednim rozmiarze i z miękkim wyściółkowaniem, które nie powoduje dyskomfortu.
4. Odporność na ścieranie i uszkodzenia: ponieważ rękawice antywibracyjne będą poddawane intensywnej eksploatacji, powinny być odporne na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne. Wybierając rękawice, należy zwrócić uwagę na ich trwałość.
5. Certyfikacja i zgodność z normami: rękawice antywibracyjne powinny być certyfikowane i spełniać wymagania PN-EN ISO 10819:2013-12 dotyczącej ochrony przed drganiami. Pracodawca powinien upewnić się, że wybrane rękawice są zgodne z obowiązującymi przepisami i standardami.
6. Szkolenie pracowników: ważne jest, aby pracownicy zostali odpowiednio przeszkoleni w zakresie korzystania z rękawic antywibracyjnych. Powinni wiedzieć, jak nosić je poprawnie i jak dbać o ich stan techniczny.

Dobór rękawic antywibracyjnych wymaga uwzględnienia specyfiki danego stanowiska pracy oraz indywidualnych potrzeb pracowników. Pracodawca powinien dokładnie przeanalizować warunki pracy i skonsultować się z dostawcami lub ekspertami ds. bezpieczeństwa, aby wybrać odpowiednie rękawice i zapewnić optymalną ochronę przed drganiami mechanicznymi.

Sprawdź również inne badania i pomiary środowiska pracy:

• Laboratorium BHP – oferta usług
• Pomiar hałasu w środowisku pracy
• Pomiar drgań ogólnych
• Pomiar zapylenia
• Substancje organiczne – pomiary
• Pomiar natężenia oświetlenia