Jakie są potencjalne skutki zdrowotne długotrwałego narażenia na drgania o działaniu ogólnym?

Drgania mechaniczne to procesy, w których charakterystyczne dla nich wielkości fizyczne zmieniają się w czasie. Konkretnie, są one definiowane jako ruch cząstek ośrodka sprężystego względem ich położenia równowagi. Te drgania mogą rozprzestrzeniać się w ośrodkach zarówno płynnych, jak i stałych.

Drgania mechaniczne mogą mieć znaczący wpływ na ludzki organizm, zwłaszcza przy bezpośrednim kontakcie z drgającym źródłem. Amplituda drgań i czas ekspozycji na nie są kluczowymi czynnikami wpływającymi na zdrowie, a nawet życie człowieka​. Drgania o ogólnym działaniu: Przenikają przez stopy, miednicę, plecy lub boki, mogą oddziaływać bezpośrednio na tkanki i naczynia krwionośne​. Długotrwała ekspozycja na takie drgania może prowadzić do trwałych, nieodwracalnych zmian chorobowych, w tym zaburzeń narządu równowagi, funkcji mięśni i ścięgien, uszkodzeń stawów, pogorszenia ostrości wzroku oraz zaburzeń w układzie krwionośnym​.

Ja­ki wpływ na or­ga­nizm czło­wie­ka ma­ją drga­nia me­cha­nicz­ne ogólne na stanowisku pracy?

Drgania mechaniczne o działaniu ogólnym mogą powodować różne problemy zdrowotne, w tym zmiany w układzie kostnym (szczególnie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa), negatywne zmiany w narządach wewnętrznych, zaburzenia narządu równowagi, dysfunkcje mięśni i ścięgien, uszkodzenia stawów, pogorszenie wzroku, a także problemy z układem krwionośnym. Dodatkowo, często występują zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego, narządu przedsionkowo-ślimakowego, narządów klatki piersiowej, oraz układu rozrodczego u kobiet. Te drgania wpływają również na stan psychofizyczny, powodując problemy z widzeniem, reakcją ruchową i wzrokową, zmęczenie oraz zaburzenia koordynacji ruchowej.

Na jakich stanowiskach pracy wy­stę­pu­ją drga­nia me­cha­nicz­ne o dzia­ła­niu ogól­nym?

Drgania mechaniczne o działaniu ogólnym na stanowiskach pracy mogą występować w wielu różnych branżach i sytuacjach. Oto kilka przykładów stanowisk pracy, na których pracownicy mogą być narażeni na tego rodzaju drgania:

1. Praca w przemyśle ciężkim: Osoby pracujące z ciężkim sprzętem w fabrykach, hucie, na stoczniach czy w kopalniach mogą być narażone na drgania ogólne. Przykłady obejmują obsługę dużych maszyn przemysłowych, takich jak prasy, walcownie czy urządzenia do wiercenia.
2. Budownictwo i roboty ziemne: Operatorzy maszyn budowlanych, takich jak koparki, walce drogowe, wiertnice czy młoty pneumatyczne, są narażeni na drgania przekazywane na całe ciało.
3. Transport i logistyka: Kierowcy ciężarówek, autobusów, maszyn rolniczych oraz operatorzy wózków widłowych, mogą doświadczać drgań ogólnych, szczególnie podczas długotrwałej jazdy na nierównych powierzchniach.
4. Rolnictwo i leśnictwo: Praca z ciężkimi maszynami rolniczymi i leśnymi, jak traktory czy harwestery, może powodować narażenie na drgania.
5. Przemysł lotniczy: Piloci samolotów mogą doświadczać drgań ogólnych podczas startu, lotu i lądowania.
6. Przemysł morski: Marynarze i pracownicy platform wiertniczych mogą być narażeni na drgania ogólne związane z ruchem fal i pracy maszyn na pokładzie.

Na tych stanowiskach drgania są przenoszone do organizmu pracownika z siedzisk pojazdów przez miednicę, plecy i boki. Ponadto, zawodowa ekspozycja na drgania ogólne jest często związana z obsługą przez pracowników maszyn i urządzeń stacjonarnych. W takich przypadkach drgania z obsługiwanych maszyn transmitowane są do organizmu pracownika przez podłoże, zarówno gdy pracuje w pozycji siedzącej (przez miednicę, plecy i boki), jak i na stojąco (przez stopy).

Na co zwró­cić uwa­gę przed  zle­ce­niem po­mia­rów drgań me­cha­nicz­nych ogólnych na stanowiskach pracy?

Przed zleceniem pomiarów wibracji, należy zlecić wykonanie przeglądu maszyn ze zwróceniem szczególnej uwagi na:

1. Zużycie części łożyskowych i przekładni oraz uszkodzenia elementów amortyzujących: Sprawdzenie, czy łożyska, przekładnie i inne elementy ruchome są w dobrym stanie, jest kluczowe, ponieważ ich zużycie może znacząco przyczyniać się do wzrostu poziomu drgań.
2. Uszkodzenia i zużycia elementów amortyzujących np. tłumików przeciwdrganiowych, zawieszeń maszyn lub foteli kierowcy/operatora: Elementy te pełnią kluczową rolę w redukowaniu drgań przenoszonych na operatora maszyny. Ich uszkodzenie lub zużycie może prowadzić do zwiększonej ekspozycji na wibracje.

Dodając te kroki do wcześniej wymienionych działań, pracodawca będzie mógł zapewnić bardziej kompleksowe przygotowanie do pomiarów drgań mechanicznych. Regularny przegląd i konserwacja maszyn nie tylko przyczyniają się do dokładności pomiarów, ale także zwiększają bezpieczeństwo pracy i mogą wydłużyć żywotność sprzętu.

Jak prze­bie­ga po­miar drgań me­cha­nicz­nych ogólnych na sta­no­wi­skach pra­cy?

Pomiar drgań mechanicznych o działaniu ogólnym (wibracji ogólnej) na stanowiskach pracy jest istotnym elementem oceny ryzyka zawodowego i odbywa się według następującego schematu:

1. Określenie Stanowisk Pracy i Źródeł Wibracji: Pracodawca lub służba BHP identyfikuje stanowiska pracy, na których istnieje zagrożenie drganiami, oraz określa potencjalne źródła wibracji.
2. Ustalenie Chronometrażu Wykonywanych Czynności: Pracodawca, w porozumieniu z pracownikami, ustala czas narażenia na wibracje na badanym stanowisku. Obejmuje to zarówno całkowity czas pracy na danym stanowisku, jak i czas faktycznego narażenia na drgania.
3. Wykonanie Pomiarów przez Akredytowane Laboratorium Badawcze: Pomiar drgań mechanicznych (wibracji) powinien być wykonany przez akredytowane laboratorium badawcze, które dysponuje odpowiednim sprzętem, w tym miernikiem i kalibratorem drgań mechanicznych.
4. Ocena Eksponowania na Drgania: Dla drgań mechanicznych (wibracji) o działaniu ogólnym na organizm człowieka, wyznaczane są wartości ekspozycji dziennej A(8) oraz ekspozycji trwającej 30 minut lub krócej A(30). Otrzymane wartości są porównywane z wartościami dopuszczalnymi: dla A(8) wynoszącą 0,8 m/s² i A(30) – 3,2 m/s².
5. Dokumentacja Wyników Pomiaru: Wyniki pomiaru są rejestrowane w karcie pomiarowej. Na podstawie zebranych danych sporządzane jest sprawozdanie, które zawiera szczegółowe informacje o wynikach pomiarów oraz ocenę ryzyka związanego z ekspozycją na drgania.

Przygotowanie do pomiarów, ich wykonanie oraz analiza wyników wymagają staranności i dokładności, aby zapewnić wiarygodną ocenę ryzyka i podjąć odpowiednie działania w zakresie ochrony zdrowia pracowników.

Ja­kich przy­rzą­dów po­mia­ro­wych uży­wa­my do pomiarów wibracji ogólnej na stanowiskach pracy?

Przeprowadzamy pomiary drgań mechanicznych (wibracji) na podstawie Certyfikatu Akredytacji wydanego przez Polskie Centrum Akredytacji o numerze AB 1695. Nasze badania drgań na stanowiskach pracy są realizowane zgodnie z normą PN-EN 14253+A1:2011.

W procesie pomiarowym korzystamy z sześciokanałowego miernika drgań mechanicznych, który jest wyposażony w przetworniki drgań ogólnych spełniające normy określone w normie ISO 8041–1:2017. Dodatkowo, stosujemy kalibrator, który jest wykorzystywany do sprawdzenia miernika przed rozpoczęciem i po zakończeniu każdego pomiaru. Dzięki temu procesowi sprawdzania miernika możemy mieć pewność, że uzyskane wyniki pomiaru są dokładne i zgodne z oczekiwaniami, co eliminuje konieczność powtarzania pomiarów.

Jakie kroki można podjąć po wykonaniu pomiaru drgań mechanicznych o działaniu ogólnym w miejscu pracy?

Po wykonaniu pomiaru drgań mechanicznych o działaniu ogólnym, istnieje kilka działań, które należy podjąć w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i minimalizacji negatywnego wpływu drgań na ich zdrowie. Oto kroki, które można podjąć po wykonaniu takiego pomiaru:

1. Analiza wyników pomiaru: Dokładnie przeanalizuj wyniki pomiaru drgań, w tym amplitudę i czas ekspozycji. Sprawdź, czy wartości te znajdują się w dopuszczalnych normach bezpieczeństwa.
2. Ocena ryzyka: Przeprowadź ocenę ryzyka w miejscu pracy, aby zidentyfikować pracowników narażonych na drgania mechaniczne o działaniu ogólnym oraz określić poziom ryzyka związanego z tymi drganiami.
3. Środki ochrony osobistej: W przypadku pracowników narażonych na drgania mechaniczne, zastosuj odpowiednie środki ochrony osobistej, takie jak odpowiednie obuwie, ubranie i ochrona słuchu, jeśli hałas jest jednocześnie problemem.
4. Instrukcje i szkolenia: Pracownikom narażonym na drgania należy dostarczyć instrukcje dotyczące bezpiecznego zachowania oraz przeprowadzić odpowiednie szkolenia związane z obsługą maszyn i urządzeń generujących drgania.
5. Monitorowanie i kontrola: Regularnie monitoruj poziom drgań mechanicznych w miejscu pracy i przeprowadzaj kontrolę, aby zapewnić, że wartości są utrzymane na akceptowalnym poziomie.
6. Zmiany organizacyjne: Jeśli to możliwe, rozważ wprowadzenie zmian organizacyjnych w miejscu pracy, które zmniejszą narażenie pracowników na drgania, na przykład przez ograniczenie czasu ekspozycji na drgania.
7. Badania lekarskie: Przeprowadzaj regularne badania lekarskie pracowników narażonych na drgania mechaniczne, aby monitorować ich zdrowie i wykrywać ewentualne skutki zdrowotne.
8. Zgłaszanie i dokumentacja: Zachęcaj pracowników do zgłaszania wszelkich dolegliwości zdrowotnych związanych z narażeniem na drgania i prowadź dokumentację tych zgłoszeń.
9. Naprawy i konserwacja: Regularnie przeglądaj i konserwuj maszyny i urządzenia generujące drgania, aby zapewnić ich prawidłowe działanie.
10. Rozwiązania techniczne: W miarę możliwości stosuj rozwiązania techniczne, które zmniejszą poziom drgań na stanowiskach pracy, na przykład poprzez zastosowanie amortyzacji i izolacji drgań.
11. Informowanie pracowników: Pracodawca ma obowiązek niezwłocznie poinformować pracowników o wynikach badań i pomiarów oraz prowadzić na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowisku pracy. Rejestry te muszą być przechowywane przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu.
12. Aktualizacja oceny ryzyka: Aktualizuj ocenę ryzyka zawodowego związanego z narażeniem pracowników na drgania mechaniczne i inne czynniki szkodliwe na podstawie wyników pomiarów i dostępnych norm.
13. Eliminacja ryzyka: W przypadku przekroczenia najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN), pracodawca ma obowiązek eliminować ryzyko zawodowe związane z narażeniem na drgania lub ograniczać je do minimum, uwzględniając dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo-techniczny.
14. Program działań: Po przekroczeniu wartości NDN pracodawca ma obowiązek sporządzić i wdrożyć w życie program działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia oraz oznakować takie stanowiska pracy.

Jakie są możliwości ograniczenia narażenia pracowników na drgania o działaniu ogólnym poprzez działania techniczne?