Wydatek Energetyczny


Jak definiujemy metabolizm i wydatek energetyczny?

Metabolizmem nazywamy całokształt reakcji chemicznych i związanych z nimi przemian energetycznych zachodzących w komórkach organizmu człowieka podczas jego funkcjonowania. Tempo tych przemian w organizmie jest odzwierciedlane poprzez ilość ciepła w nim wytwarzanego, którego miarą jest wydatek energetyczny. Natomiast wydatek energetyczny to ilość energii cieplnej produkowanej przez organizm podczas wykonywania czynności roboczej.

Na czym polega badanie wydatku energetycznego?

Badanie wydatku energetycznego na stanowiskach pracy jest klasyczną metodą kalorymetrii pośredniej i wymaga odpowiedniej aparatury jak również doświadczenia osób, które ten pomiar wykonują. Metoda polega na pomiarze objętości wydychanego powietrza (wentylacji płuc) pracownika z uwzględnieniem parametrów badanej osoby, a mianowicie płci, wieku, masy ciała i wzrostu lub oceny tempa metabolizmu w wyniku sumowania różnych jego składowych: składowej związanej z pozycją ciała i składowej dla zaangażowanych w pracę grup mięśniowych. Pomiar wydatku energetycznego pokazuje korelację pomiędzy wielkością wentylacji płuc, pobieranym tlenem i wydatkiem energetycznym. 

W jakim celu wykonywane są badania wydatku energetycznego?

Wydatek energetyczny jest podstawowym parametrem określającym ilość energii wydatkowanej przez człowieka podczas wykonywanej pracy. Ocena ciężkości pracy jest jednym z elementów analizy ergonomicznej stanowiska pracy, jak również niezbędna do:
  • uregulowania wydawania pracownikom posiłków i napojów profilaktycznych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U.1996 nr 60 poz. 279). Trzeba pamiętać, że organy kontrolne skarbowo-ubezpieczeniowe (US i ZUS)  mogą poprosić przedsiębiorcę o dokumenty na jakiej podstawie wydaje je pracownikom i w związku z tym dokonuje odliczeń od podatku,
  • zakwalifikowania stanowisk pracy do wcześniejszych emerytur (pomostowych) na podstawie Ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2008 nr 237 poz. 1656),
  • otrzymania dofinansowania z ZUS na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy (informacje o dofinansowaniu).
Jak właściwie wybrać pracowników do badań (WAŻNE)?
Ze względu na specyfikę i warunki badania wydatku energetycznego metodą wentylacji płuc, kluczowym elementem badania jest:
  1. Sporządzenie chronometrażu wykonywanych czynności w ciągu zmiany roboczej dla danego stanowiska pracy. Najprostszym i skutecznym rozwiązaniem jest poproszenie każdego z pracowników i jego przełożonego/ych o wykonanie własnego indywidualnego chronometrażu, a następnie uśrednienie czasów z pobranych informacji.
  2. Płeć badanych pracowników. Ze względu na różnice w klasach ciężkości pracy, jeśli na stanowisku pracują kobiety i mężczyźni to do badania, należy wytypować kobiety i mężczyzn z uwzględnieniem pkt. 2.
Na co należy zwrócić szczególną uwagę zlecając badanie?
Zle­ca­jąc ba­da­nie wy­dat­ku ener­ge­tycz­ne­go me­to­dą opar­tą na po­mia­rze wen­ty­la­cji płuc na­le­ży zwró­cić szcze­gól­ną uwa­gę na: 
  1. Pra­wi­dło­we usta­le­nie chro­no­me­tra­żu dnia pra­cy, po­le­ga­ją­ce­go na po­mia­rze i za­pi­sie cza­su tr­wa­nia po­szcze­gól­nych czyn­no­ści ro­bo­czych. 
  2. Ch­ro­no­me­traż po­wi­nien być prze­pro­wa­dzo­ny w dniach o prze­cięt­nym ryt­mie pra­cy i obej­mo­wać ty­po­we czyn­no­ści zwią­za­ne z ob­słu­gą sta­no­wi­ska pra­cy, po­wta­rza­ją­ce się każ­de­go dnia. Wszyst­kie czyn­no­ści ro­bo­cze, po­moc­ni­cze czy prze­rwy po­win­ny być po­gru­po­wa­ne w cy­kle o po­dob­nym ob­cią­że­niu pra­cą. 
  3. Do­brym roz­wią­za­niem bę­dzie opra­co­wa­nie chro­no­me­tra­żu wspól­nie z pra­cow­ni­kiem, prze­ło­żo­nym i pra­cow­ni­kiem służ­by bhp. Sprawdzenie cza­su tr­wa­nia po­szcze­gól­nych czyn­no­ści po­wi­nien być wy­ko­ny­wa­ny kil­ku­krot­nie, dla róż­nych osób i przy róż­nej in­ten­syw­no­ści pra­cy, aby moż­na by­ło uzy­skać cha­rak­te­ry­stycz­ny, uśred­nio­ny dzień ro­bo­czy na da­nym sta­no­wi­sku pra­cy. 
  4. Usta­la­jąc chro­no­me­traż nie na­le­ży nadmier­nie roz­dzie­lać krót­ko­trwa­łych czyn­no­ści. Do­brym spo­so­bem bę­dzie zgru­po­wa­nie ich w po­wta­rza­ją­ce się cy­kle. War­to pa­mię­tać, że czyn­no­ści ro­bo­cze wy­stę­pu­ją­ce spo­ra­dycz­nie, a cha­rak­te­ry­stycz­ne dla da­ne­go sta­no­wi­ska np.: awa­ria nie po­win­ny być bra­ne pod uwa­gę usta­la­jąc chro­no­me­traż. 
Jakie urządzenia wykorzystujemy do badania wydatku energetycznego?
Do pomiarów stosujemy miernik wentylacji płuc MWE-1 opracowany w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy. Jest to przenośny aparat, który umożliwia dokonanie pomiaru wydatkowanej energii w czasie wykonywania pracy fizycznej dynamicznej na stanowisku pracy. W celu sprawdzenia miernika, używamy kalibratora prze­pły­wu, za po­mo­cą któ­re­go spraw­dza­my miernik przed roz­po­czę­ciem i po za­koń­cze­niu każ­de­go ba­da­nia. Spraw­dze­nie ta­kie da­je pew­ność, że wy­nik pomiaru wydatku energetycznego jest pra­wi­dło­wy i nie ma ko­niecz­no­ści je­go po­wta­rza­nia. 
   
Jak oszacować ryzyko zawodowe dla wydatku energetycznego?
Do oceny ciężkości pracy na badanych stanowiskach posłużono się tabelą klasyfikacja ciężkości pracy na podstawie wartości efektywnego wydatku energetycznego w ciągu 8 godzin zmiany roboczej.


 

Aktualności

Badanie wydatku energetycznego metoda wentylacji płuc

  21 Marzec 2020
Więcej

Akredytacja PCA dla Laboratorium Badań Środowiska Pracy

  05 Maj 2019
Więcej
Zobacz wszystkie aktualności

Do pobrania

Potrzebujesz naszej pomocy? Napisz do nas. Jesteśmy do Twojej dyspozycji

Wypełnij formularz