Pomiar Mi­kro­kli­mat Go­­rą­­cy

Jakie są trzy główne czynniki determinujące stopień obciążenia cieplnego pracownika w warunkach mikroklimatu gorącego?

Mikroklimat gorący na stanowiskach pracy odnosi się do warunków, gdzie pracownicy są wystawieni na działanie wysokich temperatur, wynikających zarówno z naturalnych uwarunkowań, jak i procesów pracy. Jest to środowisko pracy, które charakteryzuje się wysoką temperaturą powietrza, promieniowaniem cieplnym, wzmożoną wilgotnością oraz przepływem powietrza. Takie warunki mogą negatywnie wpływać na zdrowie, samopoczucie oraz efektywność pracowników. Termin "mikroklimat gorący" odnosi się także do sytuacji, w której równanie bilansu cieplnego organizmu wskazuje na dodatnią wartość, co oznacza akumulację ciepła w organizmie. Warunki te, przekraczające strefę komfortu cieplnego, mogą występować przy temperaturach powietrza od 25 do 60°C i względnej wilgotności powietrza od 10% do 80%.

Stopień obciążenia cieplnego, na które narażona jest osoba, zależy od trzech głównych czynników:

1. Właściwości środowiska, które wpływają na transfer ciepła między organizmem a otoczeniem.
2. Produkcji ciepła wewnętrznego, generowanego przez aktywność fizyczną.
3. Stosowanej odzieży, która modyfikuje wymianę ciepła między ciałem a środowiskiem.

Zrozumienie i zarządzanie mikroklimatem gorącym na miejscu pracy jest kluczowe dla zapewnienia zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, jak również dla utrzymania ich wydajności na odpowiednim poziomie.

Jakie są główne negatywne skutki zdrowotne długotrwałej pracy w mikroklimacie gorącym?

Mikroklimat gorący na stanowiskach pracy i jego wpływ na zdrowie człowieka rozpatrywany jest w kontekście zdolności organizmu do utrzymania stałej temperatury wewnętrznej, co jest kluczowe dla homeostazy. Ludzie, jako organizmy homeotermiczne, dążą do utrzymania temperatury ciała na poziomie około 37°C. Dynamiczne zmiany w organizmie są odpowiedzią na różnorodne zakłócenia, zarówno wewnętrzne, takie jak intensywna aktywność fizyczna, jak i zewnętrzne, na przykład przebywanie w gorącym środowisku.

Długotrwała ekspozycja na wysokie temperatury w miejscu pracy może prowadzić nie tylko do stresu cieplnego i zmęczenia, ale także do zakłóceń w funkcjonowaniu układu krwionośnego, co z kolei może skutkować rozwojem chorób zawodowych. Dodatkowo, praca w temperaturach od 32 do 37°C może spowodować wzrost tętna o 48 uderzeń na minutę w porównaniu z pracą w temperaturze 22°C. Badania wykazały, że zwiększenie intensywności pracy oraz praca w temperaturach powyżej 24°C WBGT (Wet Bulb Globe Temperature) prowadzą do wzrostu liczby niebezpiecznych zachowań i wypadków na stanowiskach pracy.

Negatywne skutki zdrowotne pracy w mikroklimacie gorącym obejmują:

1. Udar cieplny - najpoważniejsza konsekwencja przegrzania, mogąca zagrażać życiu.
2. Omdlenia cieplne - wynikające z obniżenia ciśnienia krwi spowodowanego wysoką temperaturą.
3. Wyczerpanie cieplne - objawiające się ogólnym osłabieniem, zawrotami głowy i bólami głowy.
4. Skurcze cieplne - wynikające z utraty soli i wody przez nadmierne pocenie.
5. Wysypki cieplne - spowodowane zablokowaniem gruczołów potowych.
6. Odhydratacja - związana z szybką utratą płynów przez pocenie.

Zarządzanie mikroklimatem gorącym, poprzez odpowiednie środki ochronne, takie jak zapewnienie dostępu do wody, możliwość częstych przerw w chłodniejszym środowisku, noszenie przewiewnej odzieży i monitorowanie stanu zdrowia pracowników, jest kluczowe dla zapobiegania negatywnym skutkom zdrowotnym związanym z pracą w wysokich temperaturach.

W jakich branżach i na jakich stanowiskach pracy najczęściej występuje mikroklimat gorący?

Mikroklimat gorący na stanowiskach pracy może występować w różnych branżach i zawodach, szczególnie tam, gdzie warunki pracy wymagają obecności w wysokich temperaturach lub bliskość do źródeł ciepła. Oto kilka przykładów stanowisk pracy, na których może występować mikroklimat gorący:

1. Hutnictwo i odlewnictwo: Pracownicy w hutach i odlewniach są narażeni na wysokie temperatury związane z topieniem i obróbką metali.
2. Przemysł szklarski: Praca przy wytwarzaniu szkła wymaga pracy w pobliżu pieców szklarskich, co generuje duże ilości ciepła.
3. Przemysł ceramiczny i cegielni: Procesy wypalania ceramiki i cegieł odbywają się w bardzo wysokich temperaturach.
4. Kuchnie przemysłowe i restauracyjne: Kucharze i personel kuchenny pracujący przy grillach, piecach i kuchniach gazowych są narażeni na gorące środowisko.
5. Budownictwo: Pracownicy na otwartych przestrzeniach, szczególnie na dachach lub przy asfaltowaniu dróg, mogą doświadczać wysokich temperatur, szczególnie w miesiącach letnich.
6. Rolnictwo: Pracownicy rolni pracujący na otwartym polu są narażeni na bezpośrednie działanie słońca i mogą doświadczać wysokich temperatur, zwłaszcza podczas fal upałów.
7. Przemysł chemiczny: Niektóre procesy chemiczne wymagają wysokich temperatur, narażając pracowników na gorące warunki pracy.
8. Górnictwo: Choć niektóre kopalnie mogą być chłodne, inne, szczególnie te na mniejszych głębokościach, mogą być bardzo gorące ze względu na izolację termiczną ziemi i działanie sprzętu.
9. Wytwórnie konstrukcji stalowych: Pracownicy zajmujący się spawaniem i cięciem metali są narażeni na wysokie temperatury.
10. Przemysł energetyczny: Pracownicy elektrowni, szczególnie tych opalanych węglem lub gazem, mogą doświadczać wysokich temperatur w pobliżu kotłów i maszyn.

Aby chronić pracowników przed negatywnymi skutkami mikroklimatu gorącego, konieczne jest stosowanie odpowiednich środków ochrony osobistej, zapewnienie odpowiedniej wentylacji i klimatyzacji, regularne przerwy oraz dostęp do wody pitnej.

Jakie działania są podejmowane w celu pomiaru i oceny mikroklimatu gorącego na stanowiskach pracy?

Pomiar i ocena mikroklimatu gorącego na stanowiskach pracy są kluczowymi działaniami, które pracodawca i służba BHP powinni podjąć w celu identyfikacji stanowisk zagrożonych niekorzystnymi warunkami cieplnymi oraz źródeł tego zagrożenia. Współpraca z pracownikami ma na celu ustalenie chronometrażu wykonywanych czynności, co pozwala na dokładne określenie czasu narażenia na wysokie temperatury.

Do przeprowadzenia pomiarów mikroklimatu pracodawca może zatrudnić akredytowane laboratorium badawcze, dysponujące specjalistycznym sprzętem. Miernik mikroklimatu, wyposażony w zestaw sond do pomiaru temperatury powietrza (Ta), temperatury poczernionej kuli (Tg), temperatury naturalnej wilgotnej (Tnw), wilgotności względnej (Rh) oraz prędkości powietrza (Va), pozwala na dokładne zmierzenie kluczowych parametrów środowiskowych.

W celu kompleksowej oceny warunków termicznych stosuje się parametr WBGT (Wet Bulb Globe Temperature), który integruje różne czynniki wpływające na obciążenie cieplne pracowników. WBGT uwzględnia nie tylko podstawowe parametry mikroklimatu, ale także obciążenie wysiłkiem fizycznym (produkcję ciepła metabolicznego), termoizolacyjność odzieży, ruch powietrza oraz stopień zaaklimatyzowania lub niezaaklimatyzowania pracowników do gorącego środowiska.

Ta zintegrowana metoda pomiaru i oceny umożliwia pracodawcom i służbom BHP podejmowanie świadomych decyzji dotyczących środków ochronnych i zarządzania ryzykiem związanym z pracą w warunkach mikroklimatu gorącego. Odpowiednie działania prewencyjne i ochronne mogą znacząco przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa i komfortu pracy pracowników narażonych na wysokie temperatury.

Jakie procedury zapewniają prawidłowość pomiarów mikroklimatu gorącego na stanowiskach pracy?

Pomiary mikroklimatu przeprowadzamy zgodnie z Certyfikatem Akredytacji nr AB 1695, wydanym przez Polskie Centrum Akredytacji. Badania mikroklimatu gorącego na stanowiskach pracy realizowane są w oparciu o normę PN-EN ISO 7243:2018-01.

W procesie badania mikroklimatu gorącego stosujemy miernik EHA MM203 oraz wzorce kontrolne, które umożliwiają weryfikację miernika przed rozpoczęciem oraz po zakończeniu każdego pomiaru. Takie sprawdzenie zapewnia wiarygodność wyników pomiarów i eliminuje potrzebę ich powtarzania.

Jakie są dopuszczalne wartości WBGT dla różnych rodzajów pracy w celu ochrony zdrowia pracowników?

Dopuszczalne wartości mikroklimatu gorącego, mające na celu ochronę zdrowia człowieka, są zazwyczaj określone przez Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 2018 poz. 1286 z późniejszymi zmianami). Norma PN-EN ISO 7243:2018-01  bazuje na wskaźniku WBGT (Wet Bulb Globe Temperature), który względ­nia czyn­ni­ki, któ­re wpły­wa­ją na ob­cią­że­nie ter­micz­ne: pa­ra­me­try mi­kro­kli­ma­tu, ob­cią­że­nie wy­sił­kiem fi­zycz­nym (wiel­kość pro­duk­cji cie­pła me­ta­bo­licz­ne­go), ter­mo­izo­la­cyj­ność odzie­ży, ruch po­wie­trza oraz za­akli­ma­ty­zo­wa­nie, bądź nieza­akli­ma­ty­zo­wa­nie do śro­do­wi­ska go­rą­ce­go. Wartości dopuszczalne mogą się różnić w zależności od rodzaju wykonywanej pracy, jej intensywności oraz aklimatyzacji pracowników do wysokich temperatur.

Ogólnie, wartości WBGT, które są uznawane za dopuszczalne, to:

• dla lekkiej pracy: około 29-33°C,
• dla pracy o średnim stopniu ciężkości: około 26-28°C,
• dla ciężkiej pracy: około 22-26°C,
• dla bardzo ciężkiej pracy: około 22-26°C,

Jest to uproszczenie, ponieważ rzeczywiste dopuszczalne wartości mogą być dostosowywane na podstawie długości ekspozycji na gorące warunki, częstotliwości i długości przerw regeneracyjnych, dostępności środków chłodzących (np. napoje chłodzące), a także indywidualnej tolerancji na ciepło.

Pracodawcy są zobowiązani do monitorowania warunków pracy i, jeśli to konieczne, do wprowadzania odpowiednich środków zaradczych, takich jak zmiana organizacji pracy, udostępnienie dodatkowych przerw na odpoczynek, zapewnienie odpowiedniej ilości płynów do picia, czy stosowanie odzieży ochronnej ułatwiającej termoregulację.